We spreken in zinnen die bestaan uit woorden, lettergrepen en letters. Elke letter heeft zijn eigen klank. Woorden bestaan uit verschillende klanken achter elkaar. Zowel kinderen als volwassenen kunnen te maken krijgen met stoornissen in de spraak (articulatiestoornissen) waarbij spraakklanken worden vervangen, weggelaten en/of vervormd. Soms gaat het om slechts één of enkele klanken, soms om veel meer.
Problemen met spraak kunnen zijn
Articulatiestoornis
Wat is het
Bij articulatiestoornissen spreekt het kind bepaalde klanken of klankcombinaties niet goed uit. Je spreekt pas van een articulatiestoornis als een kind afwijkingen vertoont in zijn articulatie in vergelijking met leeftijdgenootjes. Een kind van vier jaar mag nog problemen hebben met de /s/, /l/, en /r/ en met medeklinkercombinaties, maar moet wel goed verstaanbaar zijn voor buitenstaanders. Wanneer een kind naar groep 3 gaat, kan het zijn dat hij nog moeite heeft met de uitspraak van woorden waarin nog enkele, wat moeilijkere, medeklinkercombinaties (vaak met de /s/ of /r/) voorkomen.
Gevolgen
Ten gevolge van een articulatiestoornis kan een kind moeilijker te verstaan zijn. Het is mogelijk dat een kind gepest gaat worden, zich geïsoleerd voelt of faalangstig wordt. Er kunnen later echter ook leesproblemen ontstaan. Om te kunnen leren lezen en schrijven moet je namelijk goed kunnen horen welke klanken een woord heeft.
Behandeling
In het algemeen geldt dat een articulatiestoornis goed te behandelen is, zeker als de problemen al op jonge leeftijd onderkend worden. Kinderen kunnen hiervoor al voor hun tweede levensjaar terecht bij de logopedist. We gebruiken in de behandeling onder andere de methodes Hodson en Paden, Metaphon of PROMPT. Er kunnen plaatjes en klankgebaren worden gebruikt. Ook kan het spreken door de logopedist ondersteund worden met specifieke aanraking aan hoofd, wangen, mond en kin (PROMPT). Daardoor kan het kind beter voelen wat het moet doen.
Dysartrie
Wat is het
Dysartrie is een spraakstoornis die het gevolg is van een aandoening in het zenuwstelsel. Een ongeval, beroerte, de ziekte van Parkinson, MS of andere neurologische- of spierziekte kan dysartrie veroorzaken. Bij een dysartrie kan men de woorden en zinnen wel formuleren, maar worden ze niet goed en duidelijk uitgesproken. Dysartrie komt voornamelijk voor bij volwassenen en ouderen, maar ook bij kinderen en jongeren kan een dysartrie ontstaan.
Gevolgen
Bij dysartrie kan de communicatie met je omgeving bemoeilijkt worden, omdat je minder goed te verstaan bent. Dit kan komen door een onduidelijke uitspraak, een (te) zachte en/of hese stem, en eentonig of nasaal (door de neus) spreken of een combinatie hiervan. Ook het ademhalen kan bij een dysartrie bemoeilijkt worden en de stem kan anders klinken.
Behandeling
In de behandeling werken we aan het verbeteren van de verstaanbaarheid. We leren je om zo goed mogelijk gebruik te maken van de eigen mogelijkheden. De behandeling kan zich richten op het verbeteren van de houding, mondmotoriek, uitspraak, ademhaling en stemgeving. Ook geven we adviezen aan je familieleden en bekenden om de communicatie zo goed mogelijk te laten verlopen.
Te hoog spreektempo
Wat is het
Het tempo waarin mensen spreken varieert per persoon. De een spreekt nu eenmaal sneller of langzamer dan de andere. Op zich is dat geen probleem. Volwassenen spreken elke seconde gemiddeld zo’n 4 lettergrepen uit. Als daar teveel vanaf geweken wordt, kan het als vervelend worden ervaren.
Gevolgen
Het snelle tempo resulteert erin dat je gesprekspartner moeite heeft het gesprek te volgen. Een te hoog spreektempo heeft ook tot gevolg dat je betoog nogal monotoon over kan komen. Door de snelheid heb je geen tijd de juiste intonatie in je verhaal te leggen. Dit kan leiden tot problemen in je werk of studie, bijvoorbeeld bij het geven van presentaties of het voeren van gesprekken.
Behandeling
Bij logopedie leren we je spreektempo te reguleren. In het begin zal het heel vreemd en onnatuurlijk aanvoelen wanneer je het spreektempo verandert. Je moet er elk moment van bewust zijn dat je normale tempo verkeerd is, tenminste volgens het gemiddelde. Maar uiteindelijk ga je een nieuwe gewoonte ontwikkelen en wordt je nieuwe spreektempo een natuurlijk tempo.
Stotteren
Wat is het
Stotteren is een verstoring in de vloeiendheid van spreken en komt voor bij zo'n 60 miljoen personen wereldwijd. De spraak van iemand die stottert wordt gekenmerkt door het herhalen van woorddelen of klanken, het verlengen van klanken of lettergrepen of het vastlopen op een klank of woord. Als deze verstoringen langer dan drie maanden aanwezig zijn of heel vaak in het spreken voorkomen is er waarschijnlijk sprake van stotteren.
Gevolgen
Stotteren wordt wel vergeleken met een ijsberg. Boven het wateroppervlak zijn de zichtbare en hoorbare factoren van het stotteren op te merken. Bij stotteren spelen echter ook vaak een aantal factoren een rol die je niet kunt zien of horen. Hierbij kun je denken aan het uit de weg gaan van woorden of spreeksituaties, maar ook gevoelens als spreekangst, schaamte of minderwaardigheidsgevoelens.
Behandeling
Omdat het stotteren bij iedere persoon zich op een andere manier uit en er veel verschillende factoren een rol kunnen spelen, is de behandeling van stotteren niet eenvoudig. Wij verwijzen om deze reden alle hulpvragen op het gebied van stotteren en vloeiendheid door naar onze collega’s van Stottercentrum Noord.